Η Μεσόγειος Θάλασσα Αλλάζει: Αποτέλεσμα της Ανθρώπινης Παρέμβασης & της Κλιματικής Αλλαγής

Η Μεσόγειος θάλασσα αλλάζει, όπως αλλάζουν και τα είδη που ζουν σε αυτή. Αυτό οφείλεται κυρίως στις ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως η υπεραλίευση και ερημοποίηση πολλών θαλάσσιων περιοχών, αλλά και στη διάνοιξη και τη διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ, μέσω της οποίας πολλά ξενικά είδη καταλήγουν στη Μεσόγειο. Σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και καθώς οι θάλασσές μας αδειάζουν από ψάρια, δημιουργούνται κενά στα οικοσυστήματα και ευνοϊκές συνθήκες για την εξάπλωση των νέων ειδών:

– 1000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο
– 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς
– 100 είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα

Για να μπορέσουμε να μάθουμε να ζούμε με τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, οι οποίες είναι τελικά αποτέλεσμα του δικού μας τρόπου ζωής, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε να γνωρίζουμε τα διάφορα νέα είδη που ζουν στις θάλασσές μας.

Το Σουπιοκαλάμαρο Sepioteuthis lessoniana είναι το μοναδικό ξενικό είδος καλαμαριού που συναντάται μέχρι στιγμής τις θάλασσές μας.

Ο Λαγοκέφαλος Lagocephalus sceleratus είναι ένα από τα πιο επιβλαβή εισβολικά είδη στη Μεσόγειο. Αυτό οφείλεται στην ευρεία εξάπλωσή του, στην επικίνδυνης για τον άνθρωπο νευροτοξίνη που έχει στο σώμα του η οποία τον καθιστά ακατάλληλο για κατανάλωση, αλλά και στις επιπτώσεων που προκαλεί στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και την αλιεία.

Στο στομάχι αυτού του Κυνηγού που αλιεύθηκε στο Αιγαίο, βρέθηκαν δεκάδες νεαροί λαγοκέφαλοι με τους οποίους τρέφεται. Η υπεραλίευση των θηρευτών είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύει την εξάπλωση των ξενικών και εισβολικών ειδών!

Το Λεοντόψαρο Pterois miles προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και η εξάπλωση του είναι η ταχύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Μπορεί να αναπαράγεται όλο το χρόνο, ενώ ελλείψει φυσικών θηρευτών αναμένεται κάθετη αύξηση των πληθυσμών του, όπως άλλωστε έχει γίνει σε πολλές άλλες θάλασσες του πλανήτη.

Είναι όμως ένα είδος το οποίο είναι ασφαλές για κατανάλωση. Συνεπώς επιλέγοντας την αλιεία, αγορά ή την κατανάλωση των λεοντόψαρων, συμβάλλουμε στον έλεγχο των πληθυσμών τους, ενώ παράλληλα ενισχύουμε το εισόδημα των αλιέων, τους οποίους πρέπει όλοι να βοηθήσουμε για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στις θάλασσές μας.

(Προσοχή όμως στο χειρισμό, πρέπει να κοπούν τα δηλητηριώδη αγκάθια, που έχουν στη ράχη και τα πλευρικά πτερύγια.)

Η μέδουσα Rhopilema nomadica είχε παλαιότερα κατανομή μόνο στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ έφτασε στα νερά της Μεσογείου τη δεκαετία του 1970, ενώ στις ελληνικές θάλασσες καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2006.

O Μακράκανθος αχινός Diadema setosum εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010. Είναι ένα είδος το οποίο στην έρευνα του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος το είχαμε καταγράψει τα προηγούμενα χρόνια σε μεγάλη πυκνότητα από τα επιφανειακά νερά έως και τα 95 μέτρα βάθος. Πρόσφατα όμως παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού του στην ανατολική Μεσόγειο.

Βοηθήστε μας να καταγράψουμε την εξάπλωση των ξενικών ειδών! Όταν κολυμπάμε, καταδυόμαστε ή ψαρευουμε μπορεί ο καθένας μας να εντοπίσει ένα ξενικό ή εισβολικό είδος. Οι παρατηρήσεις σας είναι πολύτιμες και κάθε απορία ευπρόσδεκτη. Στείλτε τις φωτογραφίες και τις αναφορές σας στο Παρατηρητήριο Επιστήμης των Πολιτών του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος στο email: observations@archipelago.gr